Radio Naukowe
Radio Naukowe - Karolina Głowacka
Radio Naukowe to podcast naukowy tworzony przez dziennikarkę Karolinę Głowacką. Tu na pierwszym planie są naukowczynie i naukowcy. Opowiadają - fenomenalnie! - o swoich dziedzinach wiedzy, aktualnych badaniach i wyzwaniach na przyszłość. Rozmawiamy nie tylko o tym CO wiemy, ale też SKĄD to wiemy. 👉 Zostań Patronem: https://patronite.pl/radionaukowe 👉 Wesprzyj jednorazowo: https://suppi.pl/radionaukowe 👉 Więcej: https://radionaukowe.pl/
Kategorien: Wissenschaft und Medizin
Hören Sie sich die letzte Folge an:
Reforma rolna z 1944 roku miała ogromny wymiar tożsamościowy i godnościowy dla polskiego chłopa – wskazuje prof. Anna Wylegała z Instytutu Filozofii i Socjologii PAN. – Ziemia miała wartość symboliczną i ustawiała ludzi w hierarchii społecznej – dodaje.
Fornal, czyli dworski chłop, ziemi nie posiadał wcale, był robotnikiem zatrudnianym przez ziemianina na kontrakt i najczęściej nie miał właściwie niczego. Mieszkał z rodziną w wybudowanych w majątku tzw. czworakach, pracował jego narzędziami, siał na jego polach i opiekował się jego zwierzętami. Fornale to najniższa warstwa w przedwojennej hierarchii społecznej, niższa niż chłopi ze wsi, bo ci mieli coś na własność: choćby mały kawałek ziemi lub nieduże zabudowania, aż do chłopskiej elity – czyli dużych gospodarzy.
Majątki dworskie w przedwojennej Polsce (nie licząc Kresów Wschodnich) z reguły były średniej wielkości, ok. 200-300 hektarów. Ziemianin z rodziną zwykle mieszkał na miejscu, w dworku, i osobiście – przy wsparciu pracowników – zarządzał majątkiem, do czego miał odpowiednie wykształcenie. Jego relacje z chłopami zależały w głównej mierze od niego samego. – Przynależność do klasy ziemiańskiej oznaczała również pewien etos – opowiada prof. Wylegała. W tym etosie mieściła się działalność charytatywna, którą zajmowały się zwłaszcza dziedziczki: pożyczały pieniądze, karmiły, opiekowały się sierotami i wdowami, tworzyły ochronki dla dzieci fornali. Ważna uwaga: jeśli chciały. Bo formalnie nie miały takiego obowiązku.
W ten świat wkracza w 1944 roku Armia Czerwona i polscy komuniści z dekretem PKWN o wywłaszczeniu. Podstawowy mit to ten, że ziemię rozdawano chłopom za darmo: w rzeczywistości musieli za nią zapłacić, najczęściej rozłożonym w czasie kontyngentem rzeczowym. W praktyce reforma zaogniła konflikty na wsi i zostawiła chłopów z rozdrobnionymi polami (najczęściej przekazywano 1,5 do 3 hektarów), z której nie sposób się utrzymać. Nie przez przypadek: docelowym sposobem zarządzania wsią miała być własność spółdzielcza.
Rozmawiamy też o tym, co po wojnie robili ziemianie, czy chłopi mogli lubić swoich panów, czy rok 1989 wzbudził popłoch na polskiej wsi (owszem), gdzie szukać źródeł i na czym polega warsztat historyka, który pracuje z historią mówioną. Bo przede wszystkim, jest to rozmowa o pamięci tamtych wydarzeń.
Punktem wyjścia do naszej rozmowy jest książka „Był dwór, nie ma dworu. Reforma rolna w Polsce”, które autorką jest prof. Wylegała (wyd. Czarne, 2022) oraz konferencja badawcza Geneaologies of Memory, która w tym roku skupia się właśnie na ziemiaństwie w perspektywie postfeudalnej.
ZGŁOSZENIA NA KONFERENCJĘ
Do 2 czerwca trwa nabór nabór zgłoszeń do 14. edycji międzynarodowej konferencji naukowej z cyklu „Genealogie Pamięci” organizowanej przez Europejską Sieć Pamięć i Solidarność (ESPS). Tegoroczna pt. „Gentry, Nobility and Aristocracy: the Post-Feudal Perspectives” („Ziemiaństwo, szlachta, arystokracja: perspektywy postfeudalne”) odbędzie się na Wydziale Neofilologii Uniwersytetu Warszawskiego w formie hybrydowej, w dniach 25–27 września.
Szczegóły znajdziecie na stronie https://enrs.eu/edition/genealogies-of-memory-2024
Vorherige Folgen
-
246 - #199 Wreszcie na swojem! - jak komuniści "oddali" chłopom ziemie | prof. Anna Wylegała Thu, 16 May 2024
-
245 - #198 Inteligentne miasta - mit Smart Cities a sprytna codzienność | prof. Aleksander Orłowski Thu, 09 May 2024
-
243 - #197 Aztekowie - cywilizacja, której Europejczycy nie potrafili opisać | dr Julia Madajczak Thu, 02 May 2024
-
242 - #196 Superkomputery - kto może z nich korzystać? | Piotr Orzechowski, Monika Pacek, Bogusław Śmiech Thu, 25 Apr 2024
-
241 - #195 Wierzenia słowiańskie - jak rekonstruować zatartą religię? | dr Paweł Szczepanik Thu, 18 Apr 2024
-
240 - #194 Ekonomia konsumpcji - wygodny system, który prowadzi do zguby | prof. Krzysztof Zięba Thu, 11 Apr 2024
-
239 - #193 Ewolucja w mieście - życie wśród betonu zmienia gatunki | prof. Marta Szulkin Thu, 04 Apr 2024
-
238 - #192 Ile o sobie zdradzasz używając toalety? | prof. Aneta Łuczkiewicz, dr inż. Anna Remiszewska-Skwarek Thu, 28 Mar 2024
-
237 - #191 Dawni Słowianie - historia ludu, który zdominował potężną część Europy | dr Paweł Szczepanik Thu, 21 Mar 2024
-
236 - #190 Diamenty – w elektronice są cenniejsze niż u jubilera | prof. Robert Bogdanowicz Thu, 14 Mar 2024
-
235 - #189 Kwazary - ekstremalnie jasne obiekty z krańców Wszechświata | prof. Szymon Kozłowski Thu, 07 Mar 2024
-
234 - #188 Mierzenie czasu - po co nam ekstremalnie dokładne zegary? | dr Albin Czubla, dr inż. Maciej Gruszczyński Thu, 29 Feb 2024
-
233 - Najzabawniejsza debata w polskim internecie: kiedyś to były czasy, a teraz nie ma czasów? Mon, 26 Feb 2024
-
232 - #187 Rysie - dostojni, dyskretni i arcyskuteczni myśliwi | prof. Robert Mysłajek Thu, 22 Feb 2024
-
231 - #186 Japonia pod presją – samurajowie przegrywają z maszyną parową | prof. Ewa Pałasz-Rutkowska Thu, 15 Feb 2024
-
230 - #185 Ciekawość – cnota czy grzech? | prof. Bartosz Brożek, ks. prof. Michał Heller, prof. Jerzy Stelmach Thu, 08 Feb 2024
-
229 - #184 Nafta w Galicji - zapomniana gorączka czarnego złota | prof. Paweł Grata, dr Bartosz Pasterski Thu, 01 Feb 2024
-
228 - #183 Energia fuzji - na jakim etapie są prace nad elektrownią termojądrową? | prof. Agata Chomiczewska Thu, 25 Jan 2024
-
227 - #182 Architektura PRL - czy powinniśmy się wstydzić osiedli z wielkiej płyty? | dr Błażej Ciarkowski Thu, 18 Jan 2024
-
226 - #181 Polskie lasy - czy da się w nich pogodzić ekologię z ekonomią? | prof. Andrzej Bobiec Thu, 11 Jan 2024
-
225 - Radio Naukowe Q&A - Odpowiadam na Wasze pytania! | Podsumowanie 2023 Mon, 08 Jan 2024
-
224 - #180 Czytanie z kości - ile informacji kryją ludzkie szczątki? | dr Joanna Rogóż Thu, 04 Jan 2024
-
223 - #179 Muzyka rozrywkowa - co jest w niej interesującego? | prof. Dariusz Ziółek Thu, 28 Dec 2023
-
222 - #178 Apokryfy - co o Jezusie mówią odrzucone ewangelie? | prof. Robert Wiśniewski Thu, 21 Dec 2023
-
221 - #177 Czas - czy musi płynąć w jednym kierunku? | prof. Jerzy Lewandowski Thu, 14 Dec 2023
-
220 - #176 Wojna i wojsko - nowe technologie a odwieczne zasady walki | prof. Paweł Korzeniowski Thu, 07 Dec 2023
-
219 - #175 Historia krajobrazu - czytanie w archiwum natury | prof. Michał Słowiński, dr Tomasz Związek Thu, 30 Nov 2023
-
218 - #174 Atmosfera - wrażliwy system na skraju rozchwiania | prof. Szymon Malinowski Thu, 23 Nov 2023
-
217 - # 173 Psychika a mikrobiota - czy jelita to naprawdę drugi mózg? | prof. Aneta Brzezicka Thu, 16 Nov 2023
-
216 - #172 Wojna ze znachorami - jak PRL wprowadzał medycynę na wieś? | prof. Ewelina Szpak Thu, 09 Nov 2023
-
215 - #171 Ludzie i roboty - czy maszyna może być dla nas autorytetem? | dr Konrad Maj Thu, 02 Nov 2023
-
214 - #170 Kuchnia staropolska - co jadali magnaci, a co chłopi? | prof. Jarosław Dumanowski Thu, 26 Oct 2023
-
213 - #169 Grawitacja - czym jest i jak działa siła, która trzyma nas na Ziemi? | prof. Tomasz Bulik Thu, 19 Oct 2023
-
212 - #168 Genetyczny Adam - to on dał początek kluczowej mutacji? | prof. Anna Gambin, prof. Paweł Stankiewicz Thu, 12 Oct 2023
-
211 - #167 Dawna turystyka - jak wyglądały podróże przed wiekami? | dr Joanna Orzeł Thu, 05 Oct 2023
-
210 - #166 Teoria umysłu – kiedy uczymy się czytać w myślach? | prof. Marta Białecka Thu, 28 Sep 2023
-
209 - #165 Medycyna oparta na dowodach - czy jest dla niej skuteczna alternatywa? | Jakub Zawiła-Niedźwiecki Thu, 21 Sep 2023
-
208 - #164 Początki judaizmu - z jakich kultów zrodził się potężny Bóg Izraela? | prof. Łukasz Niesiołowski-Spanò Thu, 14 Sep 2023
-
207 - #163 Ptaki inaczej - czym się narkotyzują i czyjego moczu się boją? | Adam Zbyryt Thu, 07 Sep 2023
-
206 - LAMU'23 #10 Skąd się wziął nasz charakter? Jak się goją rany? | Odcinek o człowieku (2) Mon, 04 Sep 2023
-
205 - #162 Zasada antropiczna – czy we Wszechświecie musiało powstać świadome życie? | prof. Jean-Pierre Lasota Thu, 31 Aug 2023
-
204 - LAMU'23 #9 Jak się robi siła nośna, która unosi samoloty w powietrzu? | Odcinek technologiczny Mon, 28 Aug 2023
-
203 - #161 Wyjście z Afryki - skąd naukowcy wiedzą kiedy, jak i gdzie migrował Homo sapiens? Thu, 24 Aug 2023
-
202 - LAMU'23 #8 Co by było gdyby w Układzie Słonecznym były dwie gwiazdy? | Odcinek astronomiczny Mon, 21 Aug 2023
-
201 - #160 Fakty i mity o hormonach – jak bardzo zależy od nich nasze zdrowie i zachowanie? | dr Alicja Puścian Thu, 17 Aug 2023
-
200 - LAMU'23 #7 Skąd tygrys wie, gdzie ma iść, kiedy chodzi po lesie? Odcinek zwierzęcy Mon, 14 Aug 2023
-
199 - #159 Psychozy - czy podejrzliwość to zaburzenie psychiczne? | prof. Łukasz Gawęda Thu, 10 Aug 2023
-
198 - LAMU'23 #6 Czemu w wodzie łatwiej się podnosi ciężary? Odcinek o fizyce codziennej Mon, 07 Aug 2023
-
197 - #158 Fizyka w medycynie - co się tak naprawdę dzieje w rezonansie? | prof. Bożena Jasińska Thu, 03 Aug 2023
-
196 - LAMU'23 #05 Dlaczego ludzie mówią? Czemu a2 + b2 = c2? | Odcinek matematyczno-językowy Mon, 31 Jul 2023